W 1907 roku 26-letni Picasso rozpoczął pracę nad obrazem, które w jego zamyśle miało być odpowiedzią na najnowsze dzieła Henriego Matisse’a, w owym czasie postrzeganego jako najbardziej rewolucyjnego malarza Europy ?
Owocem tych starań był jeden z najbardziej przepojonych gwałtownością obrazów XX wieku – dzieło, które wywróciło do góry nogami cały dotychczasowy dorobek malarstwa europejskiego. Jak się domyślacie, „mocno niepokojące” było jednym z łagodniejszych określeń padających z ust jego pierwszych odbiorców…
Obraz przedstawiał pięć nagich kobiet – prostytutek z ulicy d’Avinyo w Barcelonie. Ich ciała były „dziwnie” zdeformowane: podczas, gdy kobiety z lewej strony płótna przywodziły na myśl archaiczne rzeźby z Półwyspu Iberyjskiego, które Picasso miał okazję oglądać w Luwrze, twarze z prawej strony przypominały afrykańskie maski, których malarz posiadał pokaźną kolekcję.
Zdumiewająco brutalna seksualność, archaiczna stylizacja oraz ulokowanie sceny nie w odległym, egzotycznym haremie, a we współczesnym barcelońskim burdelu – to wszystko godziło w liryczną koncepcję seksualności i dążenie do harmonii znane z dzieł Matisse’a.
Surowy monochromatyzm, agresywna deformacja i bezdusznie rozczłonkowane formy musiały szokować współczesnych. Obraz Picassa był groźny, obsceniczny, bluźnierczy – nieuchronnie stawiał widza w pozycji klienta domu publicznego, któremu kobiety okazują swoje wdzięki, i pomiędzy którymi będzie musiał dokonać wyboru.
U źródeł „Panien z Awinionu” leżała celowo zamierzona przez Picassa, zjadliwa krytyka „Radości życia” Matisse’a – bezpardonowo rozebranej na czynniki pierwsze, w której erotyczny oniryzm, kojąca zmysłowość i celebracja przyjemności życia zostały obnażone przez ponurą rzeczywistość miejskiego burdelu i seksualnej traumy.
A ponieważ obraz początkowo nie spotkał się z aprobatą znajomych Picassa (niektórzy uważali, że jego płótno jest tak creepy, że któregoś dnia malarz się za nim powiesi) – to przeleżał zrolowany w pracowni aż do 1916 roku, kiedy to krytyk sztuki André Salmon ocalił je od zapomnienia. Ale to już inna historia! ?
~ ola
PS. Chcesz dowiedzieć się więcej o pojedynku Picasso vs Matisse? Piszemy o nim więcej ? o tu!
Pablo Picasso (1881–1973)
Les Demoiselles d’Avignon
1907
MoMA – The Museum of Modern Art (Nowy Jork, USA)